Dieta przed kolonoskopią – co jeść, a czego nie?

Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań endoskopowych, wykorzystywanych w profilaktyce i diagnostyce chorób jelita grubego – w tym raka, polipów czy stanów zapalnych. Wczesne wykrycie zmian daje ogromne szanse na skuteczne leczenie, dlatego regularne wykonywanie tego badania ma kluczowe znaczenie dla zdrowia.

Choć wielu osobom kolonoskopia kojarzy się z nieprzyjemnym doświadczeniem, w praktyce nie jest tak straszna, jak mogłoby się wydawać. Wykonywana bez znieczulenia może powodować pewien dyskomfort, jednak rzadko jest bolesna. Co więcej, zawsze istnieje możliwość przeprowadzenia badania w znieczuleniu, co pozwala pacjentowi przejść przez cały proces w pełnym komforcie i bez stresu.

Warto też pamiętać, że równie ważne jak samo badanie jest odpowiednie przygotowanie do niego. To właśnie od tego, w jakim stanie będą jelita, zależy wiarygodność wyniku. Kluczową rolę odgrywa tu dieta – lekkostrawna i odpowiednio skomponowana, stosowana na kilka dni przed kolonoskopią. Odpowiednie menu, zarówno w ostatnich trzech dniach, jak i w dniu samego badania, pozwala uzyskać przejrzysty obraz i ułatwia pracę lekarzowi, a tym samym zwiększa szansę na wczesne wykrycie nawet najmniejszych zmian.

Dlaczego dieta przed kolonoskopią jest ważna?

Wyobraź sobie, że jelito to rura kanalizacyjna (w budowie są trochę podobne). Dzieje się z nią coś nie tak, więc wzywasz fachowca, żeby ocenił sytuację. Niestety, w rurze znajdują się różne odpadki. Czy w tej sytuacji hydraulik ma szansę zobaczyć, w czym tkwi problem? Zdecydowanie nie. Ale w momencie, kiedy rura będzie idealnie czysta, specjalista szybko znajdzie przyczynę problemu, np. rdzę czy małe pęknięcie.

Miarodajny wynik kolonoskopii w dużej mierze zależy od tego, jak przygotujesz jelita do badania. Lekarz musi ocenić stan ścianek jelita, czy nie ma w nich żadnych nieprawidłowości, jak krwawienie, polipy czy guzy. Co za tym idzie, musi mieć dobrą widoczność. Jeśli jelito będzie zanieczyszczone resztkami jedzenia, badanie będzie trudne lub nawet niemożliwe do przeprowadzenia.

Dieta przed kolonoskopią jest niezwykle ważnym elementem badania, o ile nie najważniejszym ze strony pacjenta. Oczyszczanie jelit warto rozpocząć już 7 dni przed ustalonym terminem, wprowadzając dietę ubogoresztkową. Im dokładniejsze przygotowanie, tym większa szansa na wykrycie zmian i uniknięcie powtórki badania.

Zasady diety przed kolonoskopią

Przygotowanie do badania obejmuje kilka kroków, ale wszystkie są związane z zastosowaniem diety lekkostrawnej.

7 dni przed planowanym badaniem – obowiązuje dieta niskoresztkowa, ograniczająca błonnik pokarmowy z produktów zbożowych z pełnego przemiału, ciężkostrawne dania, tłuste i smażone posiłki, wszelkiego rodzaju pestki.
3 dni przed badaniem – następuje całkowite wyeliminowanie błonnika, surowych warzyw i owoców.
2 dni przed badaniem – dieta bezresztkowa, zmniejszenie porcji posiłków, jednocześnie zwiększenie ilości przyjmowanych płynów do około 2 litrów.
1 dzień przed kolonoskopią – przygotowując się do badania, można zjeść lekkie śniadanie bez błonnika; późniejsze „posiłki” muszą już bazować wyłącznie na diecie płynnej i przyjmowaniu klarownych płynów. Należy również przyjąć przepisane przez lekarza preparaty przeczyszczające.
W dniu badania, 4 godziny przed nie powinno spożywać się nawet wody.

Dieta przed kolonoskopią w sedacji nie różni się od planu żywienia przed badaniem w znieczuleniu miejscowym.

Co można jeść w ramach diety przed kolonoskopią?

W ramach diety lekkostrawnej zalecamy spożywanie produktów, które dodadzą organizmowi energii, a jednocześnie zapewnią jak najmniejsze obciążenie układu pokarmowego. Mówiąc inaczej – są łatwe do strawienia i pozostawiają minimalne ilości resztek pokarmowych. Należą do nich:

chude mięso i chude ryby,
makaron i biały ryż,
bulion,
białe pieczywo, herbatniki,
jaja gotowane,
chude przetwory mleczne,
klarowne zupy.

Czego unikać w diecie przed kolonoskopią?

Ograniczenia dietetyczne przed badaniem dotyczą głównie unikania pokarmów, które obciążają przewód pokarmowy, w tym unikania błonnika zawartego w produktach bogatoresztkowych, m.in. w roślinach strączkowych, nasionach, owocach i warzywach, produktach zbożowych. Zaleca się również wykluczenie produktów tłustych i przetworzonych.

Zakazane produkty:

tłuste wędliny i mięso czerwone,
pełnoziarniste produkty: chleb razowy, otręby czy płatki owsiane,
tłuste mleko, śmietana,
surowe warzywa i owoce,
orzechy, nasiona, pestki: siemię lniane, sezam, pestki dyni, pestki słonecznika,
produkty wzdymające: nasiona roślin strączkowych, fasola, bób, kapusta,
tłuste i smażone potrawy,
słodycze,
napoje gazowane.

Unikanie tych produktów zmniejsza ryzyko pozostawienia resztek pokarmowych w jelitach, co jest kluczowe dla przeprowadzenia badania bez zakłóceń. Spożywanie posiłków do czasu badania jest zabronione, ale czy wiesz, że można ssać landrynki?

Jakie płyny są zalecane w dniu poprzedzającym kolonoskopię?

W dniu przed planowanym badaniem, gdy obowiązuje dieta płynna, główną rolę odgrywają płyny klarowne. Nie zawierają one resztek, miąższu ani barwników mogących zaburzyć obraz jelita.

Do dozwolonych płynów należą: